Gemeenten prepareren zich voor ‘teruggeefgesprekken’ met rijk

Een poging van het VNG-bestuur de leden van de gemeentekoepel te weerhouden desnoods op ramkoers te gaan met het kabinet is mislukt. Een meerderheid van de gemeenten wil zover gaan taken terug te geven aan het rijk, als Rutte IV een korting van 3 miljard euro niet intrekt.

Opzeggen samenwerking

Dat is de uitkomst van de Algemene Ledenvergadering van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten in Groningen. De leden stemden weliswaar in met een resolutie van het VNG-bestuur zeer terughoudend te zijn met nieuwe afspraken met het kabinet, maar koos en masse ook voor twee ingediende moties die een stuk verder gaan. Namelijk: het opzeggen van de samenwerking met het rijk op tal van beleidsterreinen. Als het rijk niet nog in september van dit jaar de voor 2026 in het vooruitzicht gestelde opschalingskorting en een andere miljardenbezuiniging op het gemeentefonds schrapt, komen er wat de gemeenten betreft zogeheten teruggeefgesprekken. ‘Als we geld tekort komen, kunnen we taken niet uitvoeren’, aldus burgemeester Sjoerd Potters van De Bilt.

Geen gevoel

Volgens minister Bruins Slot is er helemaal geen sprake van dat gemeenten er drie miljard op achteruit gaan. De minister van Binnenlandse Zaken betoogde zelfs dat ze juist een miljard euro meer krijgen. Die uitspraak zette kwaad bloed bij VNG-bestuurslid Liesbeth Spies. ‘Die drie miljard is geen gevoel, maar een feit’, luidde de felle reactie van de burgemeester van Alphen aan den Rijn. Dat gat dat vanaf 2026 ontstaat moet volgens haar worden gerepareerd, liefst vóór Prinsjesdag.

Woningbouw

Een speciaal door de VNG ingestelde Taskforce taken en middelen onder leiding van Alexander Rinnooy Kan buigt zich nu al over welke taken eventueel terug kunnen naar het rijk. De taskforce werd ingesteld nadat uit de Voorjaarsnota 2023 bleek dat gemeenten fors minder gaan krijgen van het rijk om hun taken uit te voeren. De komende weken voeren Rinnooy Kan c.s. een nadere verkenning uit wat de gevolgen zouden zijn van de voorspelde vermindering van middelen vanaf 2026 voor de uitoefening van medebewindstaken. Meer specifiek wordt dan onderzocht wat het afschalen van taken tot gevolg zou hebben voor investeringen in het fysieke (wonen, energie en klimaat), sociale (hervormingsagenda jeugd) en veiligheidsdomein. Dat gaat dan onder meer om respectievelijk woningbouw, de hervormingsagenda jeugd en handhaving.